Pochylnie i podjazdy dla osób z niepełnosprawnością – jakie wymogi muszą spełniać? 

Opublikowano 13 czerwca 2024, 09:21
podjazd dla osób z niepełnosprawnością

Zapewnienie dostępności przestrzeni publicznej dla osób niepełnosprawnych staje się priorytetem w wielu krajach, w tym także w Polsce. Pochylnie i podjazdy dla osób z niepełnosprawnością są kluczowymi elementami infrastruktury, które umożliwiają osobom z ograniczoną mobilnością swobodne poruszanie się i pełne uczestnictwo w życiu społecznym. Konstrukcje pomagają w dotarciu do budynków użyteczności publicznej w sytuacji, gdy pomiędzy chodnikiem a drzwiami wejściowymi występuje różnica wysokości. Jakie wymogi muszą spełniać podjazdy dla niepełnosprawnych, a także osób z wózkiem dziecięcym czy ciężkim bagażem, aby były zgodne z przepisami i zapewniały maksymalne bezpieczeństwo oraz komfort wszystkim użytkownikom? Najważniejsze regulacje i standardy dotyczące budowy pochylni i podjazdów dla osób niepełnosprawnych wynikają zarówno z Prawa budowlanego, jak i Ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.

Osoby z niepełnosprawnością, rodzice z wózkiem dziecięcym, rowerzyści czy osoby podróżujące z ciężką walizką są narażone na napotykanie rozmaitych barier, czyli przeszkód, które utrudniają codzienne funkcjonowanie. Zgodnie z obowiązującym prawem, budynki użyteczności publicznej powinny zapewniać komfortowy dostęp dla wszystkich. W przypadku obiektów kilkupiętrowych, które nie posiadają windy, w środku powinny zostać zamontowane dodatkowe konstrukcje umożliwiające sprawne przemieszczenie się po wszystkich piętrach. W takiej sytuacji pochylnia wewnątrz budynku to jedno z najbardziej popularnych rozwiązań. 

Rampa, podjazd, pochylnia dla niepełnosprawnych – czy są jakieś różnice? 

Podjazd, pochylnia czy rampa dla osób z niepełnosprawnością to terminy stosowane zamiennie, choć nie każdy wie, że występują pomiędzy nimi drobne różnice. Najpopularniejsze jest określenie pochylnia. Oznacza konstrukcję o stałym nachyleniu, która umożliwia pokonanie różnicy poziomów. Podjazd to bardziej ogólne pojęcie, które może odnosić się zarówno do pochylni, jak i do innych konstrukcji umożliwiających wjazd (np. windy). Rampy mogą być zarówno stałymi, jak i przenośnymi konstrukcjami. W kontekście dostosowywania przestrzeni dla osób z niepełnosprawnością, rampa najczęściej odnosi się do przenośnych lub tymczasowych rozwiązań umożliwiających pokonanie schodów lub innych przeszkód. 

Jakie są rodzaje podjazdów dla wózków inwalidzkich, dziecięcych i walizek? 

Podstawowym kryterium, na podstawie którego wyróżnia się poszczególne rodzaje podjazdów dla niepełnosprawnych jest materiał wykonania. Dawniej przez wiele lat tworzono rampy murowane na schodach. Aktualnie odchodzi się jednak od tak wykonanych konstrukcji. Z czasem okazało się, że nie są one wystarczająco wytrzymałe na zniszczenia. Pod wpływem długotrwałej eksploatacji i zmiennych warunków pogodowych powierzchnia murowanych podjazdów pękała, powodując nierówności utrudniające przejazd osoby na wózku. Dodatkowo, rampy były dosyć śliskie, co powodowało poważne zagrożenie. Dlatego tego typu konstrukcje można spotkać jedynie w starych budynkach sprzed kilkudziesięciu lat. 

Zatem, z czego podjazd dla osób z niepełnosprawnością powinien zostać wykonany? Ważne, aby były to materiały antypoślizgowe. Najpopularniejsze rodzaje podjazdów dla wózków inwalidzkich to te z aluminium i stali. Dobrym rozwiązaniem jest wybór ocynkowanej stali, ponieważ nie ulega procesowi korozji. Montaż kratek ażurowych sprawi natomiast, że woda, liście czy zanieczyszczenia nie będą osadzać się bezpośrednio na rampie. 

Podjazd dla osób z niepełnosprawnością może być także przenośny lub stały. Te pierwsze często posiadają na własność niepełnosprawni lub ich opiekuni. Można je zabrać w każde miejsce i wykorzystać w sytuacji, gdy dany obiekt nie posiada rampy. Budynki dostępne dla osób niepełnosprawnych zwykle posiadają stałe podjazdy. 

Kiedy należy instalować pochylnię? 

Zgodnie z Art. 3 Ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, instalować pochylnię muszą jednostki utrzymywane w pełni z budżetu państwa wymienione w Art. 9 Ustawy o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r. Mowa zatem przede wszystkim o urzędach i instytucjach publicznych. Przepisy dotyczą także jednostek, które są nadzorowane przez te podmioty lub finansowane przez nie (minimum w 50%). 

Bardzo wiele obiektów publicznych, które nie są objęte wymienionymi ustawami, posiada pochylnie, podjazdy lub rampy, aby obiekt spełniał wytyczne przewidziane w Prawie budowlanym. Można więc przyjąć, że z wszystkie nowopowstałe budynki użyteczności publicznej oraz mieszkania wielorodzinne powinny posiadać architekturę dostosowaną do osób z niepełnosprawnościami. 

Podjazd dla niepełnosprawnych – wymiary pochylni 

Przepisy określają podstawowe wymiary pochylni dla niepełnosprawnych. Minimalna szerokość pochylni wynosi 120 cm, a maksymalna długość nie może przekraczać 900 cm. Spoczniki pochylni powinny posiadać co najmniej 150 x 150 cm. Dodatkowo, podjazd ma być wyposażony w krawężniki o wysokości nie mniejszej od 7 cm. Stopień pochylenia nie może przekraczać: 

  • 15% – do 15 cm wysokości, 
  • 8% – do 50 cm wysokości, 
  • 6% – przy wysokości większej niż 50 cm. 

To jednak nie wszystko! Jakie są warunki techniczne pochylni dla niepełnosprawnych, które należy dodatkowo spełnić? W kontekście pochylni warunki techniczne dla osób niepełnosprawnych dotyczą przede wszystkim wyposażenia konstrukcji w dodatkowe elementy, takie jak poręcze. Zgodnie z prawem obowiązkowo muszą być one zamontowane tuż obok podjazdu. Wysokość poręczy powinna znajdować się w granicach 75-90 cm od podjazdu

Podjazd dla niepełnosprawnych osób wymiary

Rampa dla osób niepełnosprawnych – czy trzeba mieć pozwolenie na budowę?

Budowa rampy wymaga spełnienia określonych wymogów prawnych. W przypadku podmiotów publicznych nie potrzeba pozwolenia na budowę, ale fakt ten musi być zgłoszony do odpowiedniego organu – Wydziału Architektury. Nieco inaczej wyglądają wymagania dla budynków mieszkalnych, zwłaszcza, jeśli mowa o blokach. Aby zamontować pochylnię dla ruchu osób z niepełnosprawnością w takim miejscu, potrzebna jest pisemna zgoda zarządcy i wszystkich mieszkańców danej klatki schodowej. 

Co zamiast pochylni dla niepełnosprawnych? 

Podjazd dla niepełnosprawnych nie jest obowiązkowy, jeśli budynek wyposażony jest w inne funkcjonalności, które zapewnią swobodny dostęp dla osób niepełnosprawnych do całego obiektu. Jedną z najpopularniejszych możliwości jest dźwig osobowy dla osób niepełnosprawnych, czyli specjalistyczna winda, która w bezpieczny sposób może przetransportować osoby na wózku. Budowa dźwigu jest jednak droższa od wykonania podjazdu. 

Jaki jest koszt podjazdu dla niepełnosprawnych? 

Stworzenie pochylni dla pieszych i osób niepełnosprawnych to dodatkowy wydatek, który musi pokryć dana jednostka. Dokładne koszty inwestycji zależą między innymi od tego: 

  • jakie materiały antypoślizgowe zostały wykorzystane do stworzenia rampy, 
  • jak długa jest powierzchnia podjazdu, 
  • jak wygląda ukształtowanie terenu. 

Dzięki programowi dotyczącemu likwidacji barier, instytucje publiczne mogą liczyć na dofinansowania na wykonanie pochylni dla niepełnosprawnych ze środków państwowych. Warto pamiętać o tym, aby przed rozpoczęciem budowy zlecić do wykonania audyt dostępności architektonicznej, który pomoże dostosować cały budynek do wytycznych Ustawy o dostępności. 

Rampy są jednymi z najpopularniejszych rozwiązań gwarantujących dostępność architektoniczną. Obowiązujące przepisy określają nie tylko miejsca, w których powinny znaleźć się podjazdy dla niepełnosprawnych, ale też szczegółowe wytyczne dotyczące ich konstrukcji, takie jak szerokość pochylni czy kąt nachylenia. Należy się dostosowywać do obowiązujących wymogów, ponieważ tylko wtedy obiekt będzie zgodny z wytycznymi przewidzianymi w Ustawie o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami

Autor: Michał Nieroda

Ukończył dziennikarstwo i komunikację społeczną. Copywriter WCAG, który śledzi i analizuje najnowsze przepisy prawne w kontekście osób ze szczególnymi potrzebami, a także opisuje najważniejsze zmiany dotyczące standardów dostępności.

Patron merytoryczny atrykułu: Kinga Chojnacka

Lider zespołu wdrożeniowego – pracuje jako specjalista w obszarze komponentu architektonicznego. Z wykształcenia jest architektem krajobrazu. Posiada doświadczenie w dziedzinie projektowania krajobrazu wielofunkcyjnego. Obecnie specjalizuje się w zakresie sporządzania i raportowania audytów dostępności architektonicznej w budynkach użyteczności publicznej, zgodnie z wytycznymi „Ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami”. Współpracowała z architektami w zakresie projektowania i urządzania terenów zieleni prywatnej oraz publicznej.